• مرضیه ابراهیمی
• • تأسیسات ساختمان

سال ها است که سیستم گرمایشی رایج در خانه ها رادیاتور است . این نوع سیستم گرمایشی که به وسیله آب داغ در لوله های رادیاتور گرم شده و گرمای خود را به صورت انتقال دما به محیط گرم می کند در بسیاری از خانه ها مورد استفاده بوده و هست. اما چند سالی می شود که فن کوئل ها نیز به خانه ها و ادارات ورود پیدا کرده و مورد استفاده قرار میگیرد.

سوالی که بسیاری از مردم با آن مواجه اند این است که به راستی کدام سیستم گرمایشی مناسب تر است ؟ مواید و معایب هر سیستم چیست ؟ و نهایتا کدام سیستم برای انتخاب بهتر است ؟

در این مقاله به بیان مواید و معایب هر سیستم میپردازیم و استفاده هر سیستم را در شرایط مختلف بیان می کنیم.

رادیاتور

رادیاتور ها بر چند نوع و جنس می باشند. جنس رادیاتور ها عموما از :
آلومینیوم : این فلز چهارمین رسانای الکتریسیته و گرمایش می باشد. به ترتیب رساناهای فلزی از رتبه 1 تا 4 بدین شرح می باشد : طلا، نقره، مس، آلومینیوم. طلا و نقره به دلیل قیمت بسیار بالا فاقد توجیح اقتصادی برای تولید رادیاتور می باشد و مس نیز به دلیل مقاومت پایین خارج از لیست قرار می گیرند. لذا بهترین گزینه بین فلزهای رسانا آلومینیوم می باشد.
فولاد : این فلز جزو برترین رساناهای فلزی نمیباشد اما به سبب مقاوت بالا یکی از انتخاب هایی است که برای تولید رادیاتور مورد اسفاده قرار می گیرد.

چدن : چدن به  آلیاژهایی از آهن و کربن که بین ۲٫۱ الی ۶٫۲ درصد کربن داشته باشند، گفته می‌شود. قریب به 95% وزن چدن آهن است و الباقی مشتقات آن سیلیس و کربن می باشد.

استیل :امروزه رادیاتورهای دکوراتیو و شکیلی هم وارد ایران شده و هم در ایران تولید می شود. این رادیاتور ها نیز بسیار مورد استقبال عموم فرار گرفته اند که روش تولید آنها یا با استفاده از روش های بپایین بوده و یا به روش تولید رادیاتور های حوله ای تولید می شود. جنس اغلب این رادیاتور ها استیل می باشد.

اما برای تولید رادیاتور با هر آلیاژی روش های مختلفی وجود دارد که ما در این مطلب به آلومینیوم و فولاد میپردازیم :

اکستروژن :  این روش که سالها در کشور ما تولید می شد دارای معایب و محسناتی است .

حسنیات : این نوع تولید با توجه به خلوص بیشتر رادیاتور دارای بازدهی بالاتری می باشد و انتقال گرما با سرعت بسیاری صورت می پزیرد.

معایب : این روش تولید باعث می شود که رادیاتور یک تکه بوده و نتوان در هنگام خرابی آن را تعمیر و یا کم و زیاد کرد. و همینطور قسمت اتصال رادیاتور از مقاومت کمتری برخوردار باشد.

دایکست : این نوع روش تولید به وسیله یک دستگاه دایکست انجام می شود که مواد موزاب حاصل از آلومینیوم ، شمش آهن و یک سری ناخالصی های دیگر در گوره ای ذوب شده و پس از رسیدن به دمای مشخص ( چیزی حدود 700 درجه سانتی گراد ) داخل دستگاه دایکست ریخته شده و این دستگاه با تنها یک ضرب بسیار شدید یک پره را تولید می کند. پس از آن هر پره بنا به سفارش و یا سیاست شرکت به هم متصل شده و یک بلوک رادیاتور را تشکیل می دهد.

محاسن : قابلیت کم و زیاد کردن پره ها و همینطور مقاوت بالا

معایت : وجود ناخالصی غیر از آلومینیوم در آلیاژ رادیاتور و در نتیجه نسبت انتقال گرمای کمتر.

اکستروژن دایکست : یکی از مرصوم ترین روش های تولید رادیاتور در دنیا روش اکستروژن دایکست می باشد. به دلیل اهمیت انتقال انرژی و درجه مصرف انرژی در اروپا و گشور هایی که دارای انرژی گران می باشند، این روش تولید در بین آنها محبوبیت بیشتری دارد. این روش تولید بدین شکل است که آلومینیوم خمیر شده را از یک طرف به شکل آمپول فشار داده و سر راه آن قالبی را قرار می دهند و از طرف دیگر بدنه ی رادیاتور در ابعاد متری و بزرگ خارج می شود. پس از انتقال آن به خط تولید بنا به اندازه طراحی شده بریده شده و به خط فیکس انتقال پیدا می کند و با هدری که به روش دایکست تولید می شود و تنها در بالا و یا پایین رادیاتور قرار می گیرد ( همان قسمتی که شیر ورودی و خروجی آب به آن متصل می شود )   به هم متصل می شود و تشکیل یک یا چند پره رادیاتور را می دهد.

محاسن : یکی از حسن های این رادیاتور این بوده که در عین انتقال گرمای به دلیل وجود درصد بیشتری آلومینیوم نسبت به روش دایکست ، قابلیت کم و زیاد شدن رادیاتور نیز وجود دارد.

معایت : مقاومت کمتر نسبت به روش دایکست در هنگام مواجهه با فشار بار  زیاد.

روش تولید رادیاتور های فولادی :  فولاد پس از تبیل شدن به ورقه ی فولاد و شکل دهی طرح ان توسط دستگاه پرس به خط تولید انتقال داده می شود . پس از ایجاد فضای لوله ی آب رو به وسیله جوشکاری به هم متصل می شود و پس انجام تست های آبگیری روانه بازار می شود.

محاسن : یکی از بزرگترین حسن های این نوع تولید مقاومت بالای آن در برابر فشار بار زیاد در مقابل ترکیدگی و آب دهی می باشد

معایت : این روش تولید دارای چند عیب می باشد . یکی ضریب حرارتی کمتر نسبت به رادیاتور ، دیگری قابل تعمیر نبودن آن در هنگام خرابی و همینطور چهره ساده و زمخت آن در طراحی می باشد. که البته مورد آخر کمی سلیقه ای می باشد.

فن کوئل

فن کوئل سیستمی است که به روش دمیدن باد هوای محیط را گرم و یا خنک می کند. این سیستم که بیشتر در منازل و ساختمان های اداری استفاده می شود دارای مزیت ها و معایب متفاوتی است. اما ابتدا به اجزای تشکیل دهنده آن می پردازیم:

1. فن
2. کوئل های گرمایش و سرمایش
3. فیلترهای قابل تعویض یا شستشو
4. شیرفلکه
5. شیر هواگیری

فن کوئل ها توسط به وسیله شیر ترموستات یا درجه دستی تنظیم می شوند.

فن کوئل ها دارای کوئل هایی از جنس آلومینیوم و یا مس بوده که با توجه به تراکم فین های مسی یا آلومینیومی دارای کیفیت های متفاوتی می باشند. در حقیقت یکی از پارامتر های کیفیت سنجی یک دستگاه این می باشد که آیا تراکم فین ( پره ) کوئل ها زیاد است و یا کم !

کاربرد فم گوئل ها در مکان هایی است که بخواهیم دمای هر اتاق و یا فضایی را به طور جداگانه تنظیم کنیم .

فن کوئل ها به چند دسته تقسیم می شوند :

• فن کوئل زمینی : این دسته فن کوئل ها اغلب ضرفیتی بین 200 الی 1000 فوت مکعب در دقیقه دارند که به صورت بالا زن و یا رو به جلو است.
• فن کوئل سقفی : ظرفیت این مدل فن کوئل ها نیز همانند زمینی بوده و به دو نوع کابینت دار و بدون کابینت تقسیم می شوند.
• فن کوئل های کانالی : ظرفیت این فن کوئل ها اغلب بین 600 تا 2000 فوت مکعب در دقیقه می باشد که به چند دسته : کانالی سقفی تو کار ، سقفی رو کار و دیواری روکار ایستاده تقسیم می شود.
• 

واحد اندزه گیری فن کوئل ها CFM می باشد که مخفف : cubic feet per minute و معادل فارسی آن فوت مکعب در هر دقیقه می باشد.

معایب و محاسن این نوع سیستم به شرح زیر می باشد :

محاسن : 

• کنترل و تنظیم دمای هر اتاق به صورت مجزا
• انتقال دمای سریعتر نسبت به رادیاتور
• قابلیت اتصال سیستم هوا رسان برای بهره گیری از هوای تازه
• قابلیت تعویض یا شستشوی فیلتر ها
• استفاده در مکان هایی که جایگاه رادیاتور کمی دارند و با استفاده از فن کوئل می توانند میزان گرمایش مورد نیاز را استفاده نمایند.

معایب : 

• تمیز کردن سخت کوئل ها
• ایجاد صدا به سبب پرتاب باد
• تولید هوای سنگین نسبت به رادیاتور به دلیل پرتاب باد ( رادیاتور به شکل تدریجی و انتقال گرما به اتاق گرمای مطبوع تری را ایجاد می کند )
• اشغال فضای بیشتر در متراژ محیط نسبت به رادیاتور
• هزینه نگهداری بیشتر نسبت به رادیاتور

با توجه به این توضیحات خریداران می بایست با برسی شرایط واحد، خود تصمیم به انتخاب بگیرند.
پیشنهاد ما این است تا زمانی که از یک محیط به صورت مداوم استفاده می کنند و با توجه به گرمای مطبوع تر رادیاتور از این محصول استفاده کنند و اگر فضای کافی برای رادیاتور در محیط در نظر گرفته نشده ( که خیلی از سازندگان به این مهم دقت نمی کنند و یا کم کاری می کنند ) از فن کوئل استفاده کنند. ضمنا فن کوئل برای ویلا ها و باغ ها نیز مناسب می باشد به دلیل اینکه به شکل مداوم از آنجا استفاده نمی شود و به طور معمول ویلا و باغ برای یکی دو روز مورد استفاده قرار می گیرد لذا صاحبین این املاک ترجیح می دهند در زمان کمتری محیط خود را گرم کنند که با توجه به این شرایط می توان از فن کوئل استفاده کرد.

مرضیه ابراهیمی