نگهداری دیگ بخار

• مرضیه ابراهیمی
• • تأسیسات ساختمان

نگهداری دیگ بخار،راه اندازی دیگ بخار،تعمیر و نگهداری دیگ بخار

ساختار دیگ بخار:

دیگ های بخار معمولا، شامل بدنه اصلی، صفحه – لوله های جلو و عقب ، کوره و اطاقک برگشت می باشد که پس از مونتاژ و جوشکاری ابتدا کامل مورد آزمایش های غیر مخرب (پرتونگاری، اولتراسونیک، مایع نافذ و…) قرار گرفته و سپس عملیات تنش گیری آنها در کوره مخصوص انجام می گیرد. دیگ های فوق دارای دو پاس لوله اند که همراه کوره، جمعاً دارای سه پاس حرارتی می باشند.

پاس اول شامل کوره می باشد که به صفحه – لوله جلو دیگ بخار و جلو محفظه برگشت اکسپند و جوشکاری شده است . پاس دوم شامل لوله هایی که از اطافک برگشت به صفحه – لوله جلو

دیگ و پاس سوم شامل لوله هایی از صفحه – لوله جلوبه صفحه لوله عقب می باشد. شعله در کوره تشکیل می گردد و مواد حاصل از احتراق با عبور از لوله های پاس 2و3 و جعبه

دودهای جلو عقب، از طریق دودکش خارج می شود و درطی این مسیر، آب در اثر جذب انرژی گرمای حاصل از احتراق سوخت، به بیشترین درجه حرارت ممکن می رسد.

در بدنه دیگ های بخار دریچه های دست رو، آدم رو، لایروبی وجود دارند که هر کدام دارای یک درب متحرک بوده و توسط واشر گرانیتی آب بندی می گردند.

جعبه دودهای جلو و عقب دیگ برای تعمیر، تعویض یا تمیز کاری لوله ها پیش بینی شده اند. لوله های پاس 2و3 با روش گشادکردن انتهای لوله ها (والس زدن)، آب بندی می گردند و سپس دیگ را تحت آزمایش هیدرواستاتیک تا 1/5 برابر فشار طراحی قرار می دهند.

پس از نصب دیگ بخار روی شاسی و مونتاژ جعبه دودها، کلیه سطوح خارجی پس از سند پلاست با لایه ای از ضد زنگ نسوز پوشش داده می شود و سپس عایق کاری آن توسط پشم سنگ با ضخامتی حداقل برابر 30 میلیمتر با لایه ای از ورق محافظ صورت می پذیرد.

پس از پایان این مراحل، بخشهای مختلف توسط واحدهای کنترل کیفی مورد بازرسی دقیق قرار می گیرند و تأییدیه لازم را دریافت می نمایند.

در مراحل بعد، نصب شیرها، مشعل، سیستم برق و کنترل دیگ بخار انجام می گردد و پس از آزمایش بخار (تست گرم) و تنظیم نهایی، دیگ رنگ آمیزی می شود.

نگهداری وتعمیرات دیگ  بخاربویژه در قسمتهای که بدانها اشاره خواهد شد دارای حساسیتی خاص بوده و لازم است در مراحل مختلف دقت لازم معمول گردد.

مکان و شرایط نصب دیگ بخار :

ابعاد دیگخانه باید با در نظرگرفتن ابعاد دیگ بخار با درهای باز و نیز تجهیزات مرتبط با آن، همانند دستگاه های سختی گیر، هوازدا، منبع تغذیه آب، کالکتور، شیرها و موارد مشابه ، طراحی و ساخته شود.

دیگ بخار باید در محلی نصب گردد که دارای هوای لازم جهت سیستم و نیز فضای کافی برای تمیز کردن لوله ها و مکان مناسب جهت نگهداری وسایل کنترل تجهیزات جانبی باشد.

باید در دیگخانه، سکویی مناسب با وزن، اندازه ها و متعلقات دیگ بخار، ایجاد گردد. این سکو باید حداقل 30 سانتیمتراز طول و عرض ( از هر طرف 15 سانتیمتر) بیشتر و با اندازه 15 سانتیمتر هم از کف دیگخانه بلندتر باشد.

در اطراف سکو باید مجرایی برای هدایت آب کف دیگخانه به چاه و یا سیستم فاضلاب در نظر گرفته شود و حوضچه ای نیزدرنزدیکی شیر تخلیه دیگ بخار ایجاد شود که همواره پر

از آب بوده وقسمت بالای آن به چاه یا مجرای خروجی آب راه داشته باشد و لوله تخلیه جهت خفه شدن بخار، به داخل آن هدایت و با درب متحرک پوشانده شود (چاه بلودان).

چنانچه مسیر کابل کشی از درون کانال صورت گرفته است، برای جلوگیری از بروز هر گونه اشکال الکتریکی، لازم است نکات ایمنی با دقت کامل رعایت گردد. پوشش روی کانال باید سبک و در مقابل وزنهای سنگین دارای مقاومت کافی باشد. توصیه می شود دیگ به نحوی روی سکو استقرار یابد که قسمت جلویی آن مقابل درب ورودی دیگخانه قرار گیرد. وجود وسایل اطفاء حریق در دیگخانه الزامی بوده و ضرییب ایمن سازی دستگاه را در مقابل آتش سوزی های احتمالی بالا می برد.

شرایط نصب دودکش دیگ بخار:

دیگ های بخار معمولا مجهز به دمنده مناسب بوده و بدون دودکش هم می تواند کارکند، ولی مواد حاصل از احتراق باید به نحوی از محل دیگخانه به فضای بیرون هدایت شوند، که این کار توسط دودکش صورت می گیرد. ارتفاع دودکش بستگی به شرایط محلی دارد ولی موقعیت هایی مانند ساختمان های بلتد مجاور، جهت باد و عوامل جغرافیایی دیگر بر آن مؤثر خواهد بود. حداقل ارتفاع دودکش 12 متر است ولی بهر حال باید بلندی آن به نحوی باشد که افت فشار مسیرهای فرعی را جبران نماید.

سیستم هدایت سوخت دیگ بخار:

تعبیه شیر به منظور امکان قطع سریع سیستم هدایت سوخت در هنگام آتش سوزی، الزامی است.

در مسیر رفت سوخت از مخزن به پمپ باید یک شیر یک طرفه تعبیه گردد. سمت مکش پمپ سوخت باید دارای فشار مثبت باشد.

منابع سوخت زیر زمینی را باید با فشار حداکثر 15 پوند بر اینچ مربع به مشعل پمپاژ نمود.

قطر لوله برای سوخت های با گرانروی 200 ثانیه و بالاتر، نباید کمتر از 2 اینچ باشد.

باید از لوله های گالوانیزه در سیستم استفاده نمود. به جای زانویی باید از روش خمکاری لوله ها استفاده گردد.

پمپ سوخت باید دارای صافی بوده و چنانچه فیلترهای اضافی درمسیر لوله ها بکاربرده می شود، باید از توری مدور استفاده گردد.

حجم مخزن برای تأمین سوخت دیگ بایستی دارای گنجایش کافی باشد.

نصب یک شیر تخلیه در پایین ترین نقطه مخزن جهت خروج آب هایی که احتمالاً در آن وجود دارد، ضروری است.

نصب تجهیزاتی از قبیل نشانگرهای ارتفاع سوخت و خروج هوا از مخزن الزامی است.

حتماً در اطراف مخازنی که در ارتفاع قرار دارند، باید تجهیزات ایمنی و آتش نشانی در نظر گرفته شود.

مخزن باید دارای یک شیب 1% به سمت شیر تخلیه باشد، تا املاح و رسوبات به طرف آن هدایت شوند.

منبع آب تغذیه  دیگ بخار :

منبع آب باید تاحد ممکن به پمپ آب نزدیک بوده و اتصالات لوله ای نیز حتی المقدور مستقیم باشند.

مخزن آب بایستی بالاتر از پمپ قرار داشته و لوله خروج آب در پمپ بالاتر از کف مخزن باشد.

چنانچه برای عمل آوری آب، تزریق مواد شیمیایی از طریق شیر کنترل صورت می گیرد، نصب یک پمپ کوچک جداگانه و تزریق مواد شیمیایی طی فواصل زمانی منظم در آن ضروری است.

نصب شیر نمونه برداری بر روی مخزن و آزمایش آب درون مخزن به طور روزانه مؤکداً توصیه می شوند.

دمای آب ورودی به دیگ باید بین 80 تا 100 درجه سانتیگراد باشد.

نصب دماسنج و شیشه آب نما امکان اطلاع مسئول مربوطه را از حجم آب مصرفی دیگ بخار فراهم می اورد.

شرایط تغذیه آب دیگ بخار:

آب طبیعی برای تغذیه دیگ بخار مناسب نیست مگر آنکه به طور صحیح تصفیه و سختی آن گرفته شود و با افزودن مواد شیمیایی احیا کننده از خاصیت اکسید کنندگی آن کاسته

شده باشد. اکسیژن محلول در آب موجب زنگ زدگی سطوح فلزی بویژه در لوله های دود می شود. تشکیل رسوبهای حاصل از املاح موجب خرابی کوره و لوله های دود، نا صافی صفحه –

لوله و همچنین کاهش میزان انتقال حرارت شده و بدین ترتیب دمای فلز را بالا برده و بازدهی دیگ را پایین آورده و موجب خسارتهای جدی به آن می شود. تصفیه داخلی با افزودن مواد

شیمیایی به مقادیر کافی چهت ته نشین نمودن املاح آب دیگ بخار و واکنش در برابر اکسیژن محلول در آن انجام میگیرد. PH آب باید بین 9/5 تا 11 باشد و آزمایشات روزانه به منظور اطمینان از مطلوب بودن کیفیت آب به طور منظم به انجام برسد. بدین لحاظ که سنگینی آب دلیل برتشکیل رسوبهای نا خواسته می باشد، لازم است مواد شیمیایی در حد مناسب و به مقدار

کافی باشد تا این حالت از بین برود. در محدوده فشار از صفر تا barg 25 ، غلظت کل جامدات محلول در آب درون دیگ باید بین 700 تا ppm 3500 بوده و غلظت مواد معلق درآن هم از ppm

15 تجاوز ننماید. در محدوده فشاری قوی قلیائیت کل آب درون دیگ (محاسبه شده به صورت کربنات کلسیم معادل باید بین 144 تا ppm 700باشد. اکسیژن محلول در آب را می توان بااضافه کردن سولفیت سدیم و هیدرازین ازبین برد.

توصیه می شود استفاده کنند گان از دیگ بخار جهت کسب اطلاعات بیشتر به استاندارد B.S2486 (تصفیه آب دیگهای نصب شده بر روی خشکی) مراجعه و یا با شرکتهای سازنده دستگاههای سختی آب مشورت و حتماً از چنین دستگاهی استفاده نمایند.

لوله کشی عبور بخار آب:

بطور متعارف، اندازه لوله های بخار باید طوری طراحی شود که سرعت عبور بخار از آنها بین  25تا 35 متر در ثانیه باشد، ولی اگر سیستم لوله کشی دارای اتصالات زیاد و مسیری طولانی است، قطر لوله ها باید به نحوی در نظر گرفته شود که فشار مورد نیاز در محل های مصرف تأمین گردد. برای جلوگیری از جمع شدن آب در لوله ها، ضمن اعمال 10% شیب از تله های بخار نیز استفاده می شود. وقتی در اثر عبور بخاردما بالا رود،

لوله ها منبسط می شوند، برای جلوگیری از خسارات وخطرات احتمالی، باید از خمها و مفاصل انبساطی مخصوص استفاده شود و بین خمها نیز از اتصالات قابل انبساط استفاده گردد. مهار لوله ها توسط بستهای نگهدارنده صورت می گیرد. لوله ها می توانند درداخل بستها حرکت طولی داشته باشند، ولی حرکت عمودی آنها باید بسیار محدود باشد.

انشعابات باید از بالای لوله بخار انجام گیرد و عایق لوله ها نیز به اندازه کافیباشد. آب تقطیر شده از گرمکن های مخزن سوخت یا از ظروف محتوی مواد شیمیایی که برای دیگ بخارزیان آور است، نباید به مخزن تغذیه آن هدایت شود.

دستورالعمل راه اندازی دیگ بخار:

پس از نصب دیگ بخار بر روی سکوی مربوطه وانجام کارهای تأسیساتی لازم، عمل راه اندازی بهشرح زیر صورت می گیرد:

درب پوشش دریچه آدم رو را بردارید. داخل دیگ را از نظر وجود جرم و اشیاء خارجی بررسی نمایید. دریچه آدم رو را دوباره بسته و اطمینان حاصل کنید که دریچه ها محکم بسته شده اند. (این مراحل ضمن آزمایش نهایی باید در کارخانه صورت گیرد و انجام این توصیه به منظور ضریب اطمینان بیشتر است). قطعات و محفظه های ورودی جلویی و عقبی را بررسی و کاملاً مطمئن شوید که در اثر حمل و نقل، شل نشده و محکم در محل خود استقرار داشته باشند.

تمام اتصالات الکتریکی را از حیث محکم بودن کنترل نمایید.

شیر هواگیری بالای دیگ  بخار را کاملاً باز نمایید تا هوا خارج گردد.

شیر اصلی بخار را ببندید و اطمینان حاصل نمایید که شیرهای آبنما و تغذیه آب باز و شیر تخلیه بسته است. (شیر کنترل تغذیه از منبع آب باید باز باشد).

دقت نمایید شیرهای مربوطه به کنترل کننده های سطح آب، حتماً در حالت باز قرار داشته باشند.

کلیه فیوزها را ازجای خود بیرون آورده و بوسیله اهمتر از سالم بودن آنها اطمینان حاصل نمایید. برای جلوگیری از اتصال بدنه، کلیه کلیدها را در حالت خاموش قراردهید.

در صورت سالم بودن فیوزها، در اولین مرحله فیوز کنترل مدار فرمان را در جایگاه خود قرار دهید و کلید اصلی تابلو را وصل نمایید. در این حالت، چراغ مربوط به سطح آب خیلی کم روشن شده و آژیر شروع به صدا می کند. دکمه قطع آژیر را فشار دهید تا صدای آژیر قطع شود و سپس مدار فرمان کنتاکتور پمپ آب را کنترل نمایید.

در صورتی که مدار بدون اشکال باشد، کلید اصلی تابلو برق را روی حالت خاموش قرار داده، برق را از تابلو قطع نموده و پس از قراردادن فیوزهای مدار قدرت پمپ، مجدداً

برق را وصل نمایید.

باید توجه داشت که کلید پمپ روی حالت خاموش و پمپ نیز هواگیری شده باشد. پمپ را برای یک لحظه روشن و دور و جهت آن را کنترل نمایید. چنانچه دور موتور صحیح بود،

پمپ را روشن کرده و دیگ بخار را آبگیری نمایید. برای تنظیم مقدار آب، لازم است قبل از آبگیری، شیشه آب نما به شرح زیر مدرج گردد:

1- وسط شیشه آب نما را که معمولا باید همتراز سطح متعارف آب درون دیگ باشد با N.W.L. علامت گذاری نموده و12  میلیمتر بالاتر از آنرا محل خاموش شدن پمپ به صورت خودکار (pump off) قرار دهید.

2- 12 میلیمترپایین تر از N.W.L. را به نشانه محل روشن شدن پمپ به صورت خودکار (pump on) علامت گذاری نمایید.

3- 75­ میلیمترپایینتر ازN.W.L. را محل سطح آب خیلی کم ) Extra Low Water Level) علامتگذاری کنید.

پس از علامت گذاری به روش فوق، پمپ را روشن نموده و شروع به آبگیری نمایید تا اینکه سطح آب به حد (pump off) برسد. اکنون یونیت سوئیچ مربوطه را که داخل کنترل کننده دو حالته سطح آب قراردارد، تنظیم نمایید تا در آن مرحله پمپ به صورت خودکار، خاموش گردد.

شیر تخلیه دیگ را باز کنید تاآب به حد (pump on) پایین آید. اکنون سوئیچ مربوطه را تنظیم کنید تا پمپ به صورت اتوماتیک روشن شود. سپس پمپ را توسط کلید مربوطه خاموش نموده و تخلیه آب دیگ را ادامه دهید تا سطح آن به علامت سطح آب کم برسد. شیر تخلیه را بسته و مجدداً یونیت سوئیچ واقع در کنترل کننده سطح آب را برای این حالت تنظیم نمایید تا چراغ مربوطه روشن شده و زنگ شروع به کارنماید. صدای آژیر را توسط کلید Mute Alarm قطع نمایید ولی چراغ هشدار دهنده سطح آب کم همچنان روشن می ماند.

مجدداً شیر تخلیه را باز و سطح آب را پایین بیاورید، تا وقتی که به علامت سطح آب خیلی کم برسد. در چنین شرایطی، شیر تخلیه را بسته و یونیت سوئیچ (Contorl Level) را تنظیم نمایید. در این حالت، چراغ مربوطه به سطح آب خیلی کم (Extra Low Water Level) روشن شده و آژیر شروع به کار می نماید.

آژیر را مجدداً توسط کلید مربوطه از کار بیندازید و کار بازبینی را به ترتیب زیر انجام دهید: پمپ را با قرار دادن کلید روی حالت خودکار روشن کرده و دیگ را آبگیری نمایید وقتی که سطح آب به حد خاموش شدن پمپ (pump off) رسید، پمپ مربوطه به صورت خودکار خاموش می شود. شیر تخلیه را باز کنید تا وقتی که

سطح آب به حد روشن شدن (pump on) برسد، در این حالت پمپ روشن می شود. اکنون پمپ را خاموش کرده و اجازه دهید شیر تخلیه باز باشد. دو مرحله بعد را که به ترتیب اولین و دومین هشدار کم آبی است، کنترل نمایید.

شیرهای مسیر رفت و برگشت سوخت را باز کرده، پمپ سوخت را هوا گیری نمایید.(باید در حدود 2 لیتر سوخت خارج شود تا اینکه مطمئن شوید سوخت کاملا هوا گیری شده است).

هرگز نباید موتور مشعل را قبل از هواگیری روشن نموده ولی جهت تسریع درانجام کار، می توانید موتور را به وسیله دست بچرخانید. دقت کنید که فتوسل (چشم الکتریکی) بطور صحیح در جای خود قرار گرفته باشد. محکم بودن درب مشعل و صحیح بودن کلیه اتصالات دیگ از جمله مواردی است که باید دقیقا کنترل گردد. پس از اطمینان از سالم بودن کلیه فیوزها، آنها را در جای خود فرار داده و با یک استارت بسیار کوتاه دور موتورها را کنترل و در صورت صحیح بودن دیگ را روشن نمایید.

کلیه مراحلی که برای روشن شدن دیگ مورد نیاز است، در زمان های معین و مشخص، از تایمر نصب شده در تابلو برق ، فرمان می گیرند (تایمر LFL – SATRONIC – LEC1 و غیره). بعد از قراردادن کلید مشعل در (Burner on-off) روی حالت ON، موتور دمنده و مشعل بکار می افتد. چند ثانیه بعد، دمپر هوا در مسیر دمنده شروع به باز شدن نموده و به خالت 35 تا 60 ثانیه جهت پاکسازی دود (PREPURAGE) با هوای کامل در این وضعیت کار می کند و سپس دمپر به حالت کم (LOW) برمی گردد و مدار جرقه که توسط یک ترانس افزاینده (220 ولت به 8500 ولت) ، شمع های مربوطه و شیر سلونوئیدی شمعک گاز (PILOT) کامل می شود، وارد عمل شده و جرقه مناسب را ایجاد می نماید. در این حالت سوخت و جرفه به مدت چند ثانیه به صورت همزمان با یکدیگر کار می کنند و پس از آن، جرقه قطع و شعله پایدار می شود. بعد از پایداری شعله، فرمان ادامه کار توسط چشم الکتریکی صادر و چراغ مربوطه به شعله طبیعی (Normal Fring) روشن شده و چشم الکتریکی، شعله را کنترل و در صورت وجود شعله دستور قطع سیستم و اخطار توسط آژیر و چراغ هشدار دهنده (Lock out) را صادر می نماید که در این وضعیت، مسئول دیگ موظف است حهت رفع آن اقدام مقثضی بعمل آورد.

باید توجه داشت که در ابتدای کار، کلید تنظیم شعله (Modulation Hand / Auto) در حالت کم یا زیاد می تواند روی حالت خودکار و یا دستی باشد. در

این حالت چون دیگ سرد است، نبایستی با حرارت بالا یا شعله زیاد کار کند، از این رو

باید قبلاً کنترل شود که کلید تنظیم شعله روی حالت دستی و پتانسیومتر روی حالت کم

باشد،(لازم به ذکر است که دستگاه پتانسیومتر، روی دیگهای با ظرفیت kg/h 4500 و بالاتر نصب گردیده است.) تا بدنه و آب دیگ با شعله کم گرم شود و

بخار از شیر هواگیری بالای دیگ خارج گردد و فشار حداقل تا(bar 2 یا psi 30)

بالا رود. وقتی دیگ کاملاً از هوا تخلیه باشد، می توان شیر هواگیری را بست.

در این صورت اگر شعله در حالت زیاد قرار گیرد، اشکالی ندارد. (توصیه می شود که

برای بار اول، دیگ با شعله زیاد کار نکند.) در اثر گرم شدن آب درون دیگ، حجم آن

زیاد می شود که می توان با باز کردن شیر تخلیه، آب دیگ را در حد متعارف نگه داشت.

جهت کنترل سطح آب، با مشاهده شیشه آبنما، می توان سطح آب را ملاحظه و کنترل کرد.

در صورتی که دیگ با شعله زیاد کار کند و فشار به (bar 34/10 یا psi 150)

برسد، سوئیچ فشاری مربوطه (High

/Low Pressure Switch) طوری تنظیم شده

که شعله را از حالت زیاد به کم تبدیل می کند. در صورتی که فشار بیشتر و از bar

34/10 تجاوز کرد، سوئیچ مخصوص قطع و وصل Boiler Limit Stat بطور

خودکار، دیگ را خاموش می کند. اختلاف درجه فشار بین خاموش و روشن دیگ، قابل تنظیم

می باشد.

بطور مثال وقتی دیگ در فشار psi

150 خاموش شود و بخار آن مورد استفاده قرار گیرد و فشار افت کند،

سوئیچ فوق را می توان به نحوی تنظیم نمود که دیگ در فشار psi150

مجدداً روشن شود. چنانچه دیگ به هر علتی در فشار psi 135 به

صورت خود کار خاموش نشود، شیر اطمینان (Safety Valve) دیگ

در فشار psi 156 عمل می کند و با خارج نمودن بخار اضافی، از انفجار آن جلوگیری می

شود.

توضیح اینکه شیر اطمینان مذکور، قبلاً در کارخانه معمولا تنظیم می شود، اما تاکید

می شود حتما فشار عملکرد آن کنترل گردد.

روشهای تمیز کاری دیگ بخار :

با بازکردن درب جعبه دودهای جلو وعقب دیگ بخار ، می توان به تمام لوله ها دسترسی پیدا

کرد.

از جلو دیگ بخار  با برس مخصوص داخل لوله ها را از رسوب و دود پاک کنید. رسوب و دوده

معمولاً در پشت دیگ جمع می شود. دوده و رسوب مربوط به گذر دوم لوله ها در محفظه

برگشت و دوده گذر سوم لوله ها در جعبه دود عقبی تجمع می یابد. این رسوب های دوده

ای را به سادگی می توان از بین برد. با برداشتن درب انتهای محفظه برگشت، می توان

به درون آن راه یافت و دوده یا رسوب آب و دوده ای را که در آن جمع شده اند، بیرون

آورد و کاملا پاک نمود. هنگام نصب مجدد دربهای جلو و عقب از آببندی بودن آنها

اطمینان حاصل نمایید و اگر به اتصالات صدمه ای رسیده، آنها را تعمیر و تعویض

نمایید.

خاموش کردن دیگ  بخار  برای مدت کوتاه:

جهت خاموش نمودن دیگ برای مدتی معین و حداکثر تا یک شیفت کاری، می توان به یکی از

دو طریقه زیرعمل نمود:

1- شیر خروجی بخار دیگ را بسته و مشعل و پمپ تغذیه را روی حالت خودکار بگذارید. با

این روش، در طول این مدت فشار داخل دیگ حفظ شده و آماده شیفت بعدی می باشد.

با توجه به اینکه در این حالت، کارکرد دیگ بخار بدون حضور مسئول و ناظر انجام می

گیرد، اما لازم است این امر را با شرکت بیمه در میان بگذارید تا آنها روش شما را

تأیید نمایند، در این حالت لازم است قبلا از عملکرد درست سیستمها اطمینان کامل

حاصل شده باشد.

2- شیر خروجی فشار را بسته، پمپ تغذیه را در حالت دستی قراردهید و سطح آب را تا

بالاترین نقطه شیشه آبنما بالا ببرید. این عمل به منظور جبران انقباض حاصل از

پایین آمدن دما و فشار صورت می گیرد. پمپ را خاموش کرده و بگذارید مشعل در

بالاترین فشار تنظیم شده خاموش شود. کلید پمپ تغذیه و کلید مشعل را روی حالت خاموش

بگذارید، وقتی مشعل متوقف شد، آنرا باز کرده و در حالیکه فنجانک سوخت (CUP) گرم

است، آنرا تمیز نمایید. اگر این کار در حالت گرم انجام نگیرد، تشعشع و حرارت حاصله

باعث خشک شدن و جمع شدن رسوب کربن روی فنجانک سوخت خواهد شد. شیر آب را ببندید.

چنانچه در طول این مدت فشار دیگ پایین بیاید، این کار از ورود آب به داخل دیگ

جلوگیری می کند. در شروع بکار بعدی، قبل از روشن شدن دیگ، حتما شیر تغذیه آب را

باز نمایید. شیشه های آب نما و سطح آب را کنترل کنید و چشم الکتریکی و شیشه دریچه

دید شعله در عقب دیگ را تمیز نمایید.

خاموش کردن دیگ بخار برای مدت طولانی:

جهت خاموش کردن دیگ بخار برای مدت طولانی، می توان به یکی از سه روش زیر عمل نمود:

1- روش خشک کردن دیگ: وقتی دیگ را خاموش نمودید لوله ها، صفحه – لوله (Tube Plates)،

کوره و تمامی سطوحی را که با حرارت و گاز احتراق تماس دارند، باید از دوده های

حاصل از سوخت، تمیز نمود و بعد از تخلیه کرده و و دریچه های آدم رو، دست رو و

لایروبی را بازنموده و گل و لای، رسوب و جرمها را خارج و داخل دیگ را کاملا تمیز

کنید. بایستی سعی شود که داخل دیگ، کاملا خشک شده و رطوبت آن تا حد امکان گرفته

شود. شناورهای کنترل کننده سطح آب را بیرون آورده و محفظه آنها را از رسوب و پوسته

های زنگ، تمیز و خشک نموده و دوباره نصب نمایید. شیرهای خروجی هوا و تخلیه دیگ و

تخلیه بخار را باز کنید. با به کار بردن مواد شیمیایی مناسب می توان دیگ را در

حالت خشک نگهداری نمود.

در طول مدت خاموشی دیگ، بایستی در هر هفته دو یا سه بار موتورها را بچرخانید تا

محور آنها به مدت طولانی در یک وضعیت نماند.

2- در وضعیتی که دیگ آبگیری شده باشد: در صورتی که دیگ آبگیری شده باشد، آنرا

خاموش کرده و سعی نمایید که حبابهای داخلی وجود نداشته باشند. آب دیگ باید هر هفته

یکبار آزمایش شود و مواد شیمیایی ذخیره برای تصفیه آب در تمام مدت، جهت جلوگیری از

اکسیداسیون، تزریق شود.

عیوبی که ممکن است در سیستم کار بوجود آید:

الف) دیگ آبگیری نمی کند: در این حالت ممکن است اشکالات زیر بوجود آمده باشد که

باید در جهت رفع آنها اقدام نمود.

1- کلید پمپ روی حالت روشن نباشد.

2- آب منبع تغذیه دیگ، تخلیه شده باشد.

3- شیر تغذیه آب که روی منبع نصب شده است، بسته باشد.

4- صافی آب، رسوب گرفته باشد یا کثیف شده باشد.

5- پمپ آب، هوا گرفته باشد.

6- جهت چرخش پمپ، برعکس باشد.

7- اتصالات روی ترمینال پمپ، صحیح یا محکم نباشد.

8- شیر تغذیه ورودی آب به دیگ بخار ، بسته و یا دارای اشکال باشد.

9- دستگاه کنترل کننده سطح آب، اشکال داشته باشد.

10- اتصالات الکتریکی دستگاه کنترل کننده سطح آب صحیح بسته نشده باشد.

11- شناور گیر کرده باشد.

12- شیر زیر دستگاه کنترل کننده سطح آب باز نباشد ( در دیگ های با ظرفیت بالا).

13- کنتاکتور پمپ اشکال داشته باشد.

14- رله اضافه بار مربوطه عمل کرده باشد.

15- فیوز مدار قدرت پمپ سوخته باشد.

ب) مشعل شروع بکار نمی کند: ممکن است اشکالات زیر بوجود آمده باشد که در این صورت

باید در جهت رفع آنها اقدام نمایید.

1- مشعل روی حالت خاموش باشد.

2- فیوز مشعل سوخته باشد.

3- کنتاکتور مربوطه اشکال داشته باشد.

4- مشعل دروضعیت قطع ( Lock

Out) باشد.

5- چشم الکتریکی درمعرض نور قرار گرفته باشد.

6- رله اضافه بار مربوطه عمل کرده باشد.

7- اتصالات بطور کلی محکم نباشد.

8- درب مشعل محکم بسته نشده باشد.

9- مدار الکتریکی اشکال داشته باشد.

ج) موتور مشعل و دمنده کار می کند ولی شعله ایجاد نمی شود: این امر ممکن است در

اثر یکی از مواردی باشد که ذیلاً ذکر می شود.

1- اتصالات محکم یا صحیح نباشد.

2- کلیدهای حد فشار هوا عمل نکرده باشد.

3- میکروسوئیچهای مسیر دمپر هوا و سوخت عمل نکرده باشد.

4- منبع سوخت تخلیه شده باشد.

5- سوخت سرد است یا ترموستات خراب شده است (در زمانی که دیگ با مازوت کار می کند).

6- دور موتور مشعل یا پمپ سوخت یا موتور دمنده برعکس باشد.

7- صافی سوخت کثیف شده باشد.

8- شیرهای مسیر سوخت بسته باشد.

9- جرقه تولید نمی شود.

10- الکترودها جرقه کثیف است.

11- الکترود جرقه شکسته است.

12- الکترودها تنظیم نیستند.

13- ترانس جرقه خراب است.

14- دمپر هوا عمل نکرده است.

15- هوا و سوخت دارای نسبت متناسب نیستند.

د) مشعل روشن شده بلافاصله خاموش می شود.

1- چشم الکتریکی کثیف است.

2- در مسیر نور شعله و چشم الکتریکی مانع قرار دارد.

3- اتصالات الکتریکی محکم نیستند.

4- اتصالات الکتریکی در مدار چشم الکتریکی برعکس بسته شده است.

5- جریان دریافتی چشم الکتریکی کم است.

6- نسبت سوخت و هوا متناسب نیست و شعله کامل ایجاد نمی شود.

ه) مشعل در حین کار خاموش می گردد.

1- سوخت تمام شده است.

2- اشکالی در مسیر سوخت ایجاد شده است.

3- پمپ سوخت از کار افتاده است.

4- آب به داخل سوخت نفوذ کرده است.

5- در صورت استغاده از مازوت سوخت سرد شده است.

6- اتصالات الکتریکی شل شده است.

7- پمپ سوخت هوا کشیده است.

8- برای شیر سلونوئیدی سوخت، اشکالی پیش آمده است.

9- در تناسب سوخت و هوا اشکالی پیش آمده است.

10- چشم الکتریکی دارای اشکال شده است.

11- برق قطع شده است.

12- فیوز کنترل کننده مدار فرمان سوخته است.

و) شعله دود می کند.

1- تناسب مقدار سوخت وهوا صحیح نیست.

2- در صورت استفاده از مازوت دمای سوخت کم است.

3- فشار سوخت زیاد است.

4- لوله های پاس 2 و 3  کثیف شده است.

5- در مسیر دود کش اشکال پیش آمده است.

ز) مشعل دائماً خاموش و روشن می گردد.

1- بار دیگ نسبت به اندازه و ظرفیت آن کم است.

2- نشت لوله های مسی باعث اختلال کار در کلیدهای فشاری شده است.

3- کلیدهای فشاری معیوب شده است.

4- درب مشعل محکم بسته نشده است.

عوامل خطر آفرین در دیگ های بخار:

عوامل بروز انفجار در دیگها ممکن است به دلایل زیر باشند:

1- عدم رسیدگی منظم به عملکرد صحیح سیستمهای اتوماتیک و کنترل دیگهای بخار، هر چند

مطابق آیین نامه ها و استانداردهای بهره برداری از دیگ باشند. لازم است که

سیستمهای خودکار و کنترل، روی دیگ نصب گردند، گرچه این عمل نیاز به نظارت را به

حداقل می رساند، مع الوصف امکان دارد به دلایل مختلف سیستمهای کنترل فشار، سطح آب

و … صحیح عمل نکنند.

2- دستکاری کردن سیستمهای فرمان مشعل، پمپ و … و تنظیم آنها از طرف افرادی که

تخصص لازم برای این کار را ندارند و آموزشهای ویژه در این زمینه را ندیده اند.

3- ریزش سوخت مایع و یا جمع شدن گاز در ناحیه کوره و محفظه برگشت و احتراق

ناگهانی.

4- کوتاهی و عدم دقت در آزمایش شیرهای اطمینان و کنترل کننده سطح آب.

5- تشکیل رسوب روی کوره و سطوح حرارتی.

6- خوردگی در ناحیه پوسته و سطوح حرارتی و عدم بازرسی دوره ای و ضخامت سنجی قسمت

های تحت فشار.

7- عدم استفاده از وسایل تصفیه و کنترل خوردگی آب.

سرویس های روزانه دیگ بخار :

1- شیر ورودی آب به داخل شیشه آبنما راببندید و شیر تخلیه آن را بازن مایید. بخار

باید به سرعت از شیشه ها عبور نماید. اجازه دهید برای چند ثانیه بخار خارج شود.

شیر تخلیه آب نما را ببندید و شیر ورودی آنرا باز کنید. آب باید به سرعت وارد شیشه

آبنما گردد. چنانچه این عمل به کندی انجام شد، یکی از مجراها مسدود شده که باید در

اولین فرصت رفع اشکال شود.

2- شیر تخلیه دیگ بخار را باز کنید و اجازه دهید تخلیه برای مدت چند ثانیه انجام

شود. (این عمل جهت کاستن از املاح موجود در آب صورت می گیرد).

3- در صورت کثیف بودن، شیشه بازدید شعله در قسمت عقب دیگ باید تمیز گردد.

4- شعله کم ( LOW) وشعله زیاد (HIGH) را بازدید نمایید.

5- فنجانک (CUP در دیگ های بزرگ) و نازل ( NOZZLE در

دیگ های کوچک) مشعل، به صورت روزانه توسط پارچه و پارافین و یا گازوئیل تمیز شود.

توجه: برای انجام موارد فوق به هیچ وجه از ابراز برنده و یا نوک تیز استفاده نشود،

زیرا در صورت تکرار نازل یا فنجانک از تعادل خارج شده و باید آنرا تعویض نمود.

6- اجزای مشعل را باید تمیز نگه داشت. روغنهای نشت شده را به طور روزانه پاک نمود

و محل نشت نیز باید آب بندی گردد.

برنامه هفتگی دیگ های بخار:

1- در حالتی که مشعل روشن است، با حضور مسئول تأسیسات دیگ های بخار، کلید پمپ تغذیه آب را روی حالت خاموش قرار داده و بگذارید در اثر تبخیر، سطح آب پایین رود تا به علامت کم آبی روی شیشه آبنما برسد. در این وضعیت، باید مشعل خاموش شده و چراغ مربوط به سطح آب کم (Low Water Level) روشن و زنگ خطر شروع بکار نماید.

توسط کلید مربوطه، زنگ را قطع و اجازه دهید آنقدر بخار خارج گردد تا به سطح آب خیلی کم (Extra Low Water Level) برسد. در این لحظه چراغ مربوط به سطح آب خیلی کم روشن شده و آزیر شروع بکار می کند. صدای آژیر توسط کلید مربوطه قطع و پس از اینکه این مراحل به خوبی کنترل شد، پمپ تغذیه آب را روشن و آبگیری را کامل کرده و مشعل را روشن نمایید. این مراحل جهت اطمینان از عملکرد سیستم کنترل آب انجام می شود.

دیگ نمی بایست مدت زیادی در حالت سطح آب خیلی کم (Extra Low Water Level) باقی بماند.

2- تجهیزات هشدار دهنده دیگ از قبیل زنگها و لامپها را کنترل نمایید.

3- چنانچه در مراحل فوق اشکالی مشاهده شد، سریعا جهت رفع آن افدام و در صورت عدم

موفقیت، با شرکت های متخصص در این زمینه، تماس حاصل فرمایید.

4- صافی پمپ تغذیه را کنترل نمود و در صورت نیاز آنرا تمیز نمایید.

5- وقتی که مشعل درحال کار می باشد، چشم الکتریکی را از جای خود خارج کنید. شعله باید بلافاصله قطع و چراغ اخطار روشن شده و آزیر شروع بکار نماید. بدین ترتیب مدار کنترل شعله بررسی می گردد.

6- چشم الکتریکی را با پارچه ای نرم و تمیز پاک کرده و در حای خود قرار دهید.

7- الکترودهای جرقه زن و فنجانک سوخت یا نازل را کنترل و درصورت مشاهده رسوب تمیز نمایید.

8- اتصالات دمپر هوا و سوخت را کنترل نمایید.

برنامه ماهانه دیگ بخار :

1- یاطاقانهای پروانه دمنده را گریسکاری کنید.

2- موتورهای الکتریکی را طبق دستورالعمل کارخانه سازنده روغن کاری نمایید.

3- پمپ تغذیه را از نظر نشت و یا ایجاد سرو صدا برسی کنید.

4- صافی سوخت را بازدید کرده و در صورت نیاز، با گازوئیل شستشو نمایید.

5-صافی پمپ آب را باز کرده و در صورت لزوم، رسوبها و گرفتگی احتمالی آنرا رفع و

صافی را کاملا تمیز نمایید.

6- کلیه اتصالات و شیرها را ا ز نظر نشت ، کنترل کرده و در صورت اشکال آنها را رفع

عیب نمایید.

برنامه فصلی دیگ بخار :

1- مشعل را کاملا تمیز کرده و از نظر نشت کنترل کنید.

2- لوله های پاس 2 و 3 را (در صورت وجود دوده در لوله ها) توسط برس مخصوص تمیز

نمایید.

3- با رعایت کلیه نکات ایمنی، دریچه های آدم رو و دست رو را باز کرده، داخل دیگ را

از نظر رسوب و زنگ زدگی به صورت کامل بازدید نمایید.

تذکر: موارد 2 و 3 رادر اولین فصل کاری دیگ انجام دهید و بعد از آن با توجه به

میزان بهره برداری از دیگ، برای انجام آنها می توان اقدام نمود. بدین معنی که می

توان تعیین کرد که در چه فاصله زمانی لوله ها و در چه فاصله زمانی داخل دیگ را می

بایست بازدید کرد. باید در نظر داشت که حداکثر زمان تمیز کاری لوله ها از سه ماه

تجاوز ننماید، چون با تمیز نگه داشتن لوله ها، بازدهی دیگ بیشتر خواهد شد. چنانچه

سطوح لوله برای مدت طولانی تمیز نشود، علاوه بر پایین آوردن ظرفیت اسمی دیگ، عمر

لوله ها هم کاهش می یابد.

مرضیه ابراهیمی